‘Kunst achter games’, is de ondertitel van de tentoonstelling New Horizons in het Fries Museum in Leeuwarden. Helemaal nieuw is het niet om games als kunstobject te beschouwen. In 2006 toonde het Stedelijk Museum CS Next Level. Art, Games & Reality en op verschillende kunstevenementen verschijnen steeds vaker games of interactieve videowerken. Maar kunnen we games zien als kunstwerken?
Mysterieuze landschappen
Na het zien van New Horizons is mijn antwoord: ja zeker. Alleen de tentoonstelling plaatst de games niet alleen in een andere omgeving, in een museum, maar toont ook een ander facet van de werken. Niet de actie en het geweld waar veel spellen om bekend staan, maar de omgevingen waarin de spellen zich afspelen vormen de rode draad van deze expositie. Mysterieuze landschappen, prachtig waaiende bomen en verlaten ruimtes nemen je mee naar een droomwereld. Hierdoor wordt opeens de maatschappij waarin wij leven vluchtig en agressief.
Futuristische ontwerpen
De beïnvloeding van de twee werelden speelt een grote rol in de tentoonstelling. Sommige games hebben wat weg, of hebben zich daadwerkelijk laten inspireren door de kunstgeschiedenis. Zo worden de futuristische ontwerpen van Levi Hopkins vergeleken met New Babylon, het utopische stadsontwerp, van Constant Nieuwenhuis. Andere kunstenaars lieten zich inspireren door games. Cory Arcangel hackte bijvoorbeeld Super Mario en wiste het spel op de wolken na, waardoor de drukte van de personages en het spel verdwijnen en enkel de witte wolken in alle rust over het beeldscherm zweven. Krepcik bewerkte spannende scènes uit Grand Theft Auto en voegde muziek toe uit filmklassiekers, waardoor de sfeer van een klassieke Hollywood film ontstaat.
Braaf
Door enkel de achtergrond van games te tonen en game stills te vergelijken met kunstwerken, wordt je als bezoeker gedwongen om de games als kunstwerken te benaderen. Hier en daar mist dan ook de actie en sensatie die vaak aan games gekoppeld is. Ook kunst is niet altijd braaf en vrolijk. Daarbij zijn er vooral veel gedrukte game stills te zien, die getoond worden alsof het foto’s zijn, waardoor het kunstgevoel wordt versterkt. Bewegend beeld leent zich juist goed voor dit thema. Tevens ontbreekt de interactie, dat games van veel kunstwerken onderscheid. Bij twee werken is een soort spelelement te ontdekken, maar nergens zijn joysticks te bekennen die bezoekers uitnodigen om echt onderdeel te worden van een spel.
Door de clichés over games te verwijderen en de spellen een dialoog aan te laten gaan met kunstwerken ontstaat een brave tentoonstelling die mijn blik op games heeft veranderd. Wat kunnen games prachtig zijn. Maar games zijn toch, net als kunstwerken, een mogelijk om even te ontsnappen uit de harde werkelijkheid?
New Horizons – De kunst achter games, t/m 15 februari 2015 in Fries Museum te Leeuwarden.
Zaaloverzicht New Horizons
Interactieve software Studer / Van der Werf
Jun Fujiki, OLE Coordinate System
Game stills Mirror’s Edge
Studer / Van den Berg
Harun Farocki
Game stills op schildersezels 0p de gang van het museum